ΕΔΜ60 - Δραστηριότητα 3η

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

A couple stands next to armed servicemen outside a Ukrainian border guard post in the Crimean town of Balaclava March 1, 2014. Photo by Reuters

Πηγή: http://www.haaretz.com/news/world/.premium-1.577321

Η φωτογραφία στη δημοσιογραφία, όταν απεικονίζει το γεγονός, δεν αξίζει μόνο όσο χίλιες λέξεις, αλλά εκμηδενίζει σχεδόν την αξία των λέξεων (Κομίνης, 1991:123). Στην απουσία του λόγου, η φωτογραφία αυτή συμπυκνώνει μέσα της τις ελπίδες για ειρήνη και ευημερία. Πρόκειται, εν ολίγοις, για ένα αντιπολεμικό αφήγημα.

Δυο κόσμοι αντιπαρατίθενται: η βία που φέρνουν μαζί τους οι ένοπλοι, με τη δίψα για ζωή των νέων. Το νέο με το παλιό. Το μέλλον με το παρελθόν.

Η αντίθεση που δημιουργεί το κόκκινο χρώμα της ενδυμασίας της νεαρής στο γενικό μουντό τοπίο γεννά μια δυναμική προοπτική. Σε συνδυασμό με τη στροφή του βλέμματος στην αντίθετη πλευρά, ο αναγνώστης προσκαλείται να απαξιώσει κι αυτός τη σύγκρουση.  

Υπ’ αυτό το πρίσμα, η φωτογραφία αποτελεί από μόνη της ένα πλούσιο δημοσιογραφικό κείμενο.

*Κομίνης, Λ. (1991). Τα μυστικά της δημοσιογραφίας, Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη.

 ΣΚΙΤΣΟ

  

Πηγή: Εφημερίδα «ΠΟΛΙΤΗΣ» http://www.politis-news.com/upload/20140224/1393224047-24137.jpg

Προσεγγίζοντας σημειολογικά το σκίτσο, μπορούν να εντοπιστούν διάφορες πεποιθήσεις ή και στερεότυπα που διαχρονικά πλαισιώνουν το κυπριακό αφήγημα.

Το κυπριακό πρόβλημα παρουσιάζεται ωσάν μια κλειδωνιά που δεν ανοίγει, παρά τις πάμπολλες προσπάθειες. Ότι πρόκειται για ένα ανυπέρβλητο πρόβλημα που καμία μέθοδος δεν μπορεί να υπερκεράσει. Εκτός, ίσως, από το φυσικό αέριο που προβάλλεται ως ο μοναδικός παράγοντας που μπορεί να το ξεκλειδώσει. Κατά συνέπεια, η λύση φαίνεται να μην βασίζεται στην αυτό-υπέρβαση των κατοίκων του νησιού και στην κοινή πίστη για ειρήνη, αλλά σε ωφελιμιστικά κίνητρα που γεννά το φυσικό αέριο.

Ακόμη, η απουσία προσώπων τοποθετεί το πρόβλημα σε αφαίρεση από την πολιτική. Κατά κάποιο τρόπο, το κυπριακό φυσικοποιείται, φαίνεται να είναι ένα παιγνίδι που απλώς υπάρχει, χωρίς παίκτες. Έτσι, το κλειδί αιωρείται δίχως να το κρατεί κάποιος, γεννώντας, ίσως, συνειρμούς για «αόρατες» δυνάμεις πέραν από τον έλεγχο των πολιτών.

Η λιτότητα του σκίτσου προσκαλεί τον αναγνώστη να ανασυγκροτήσει τα νοήματα βάσει των δικών του αντιλήψεων. Αντιλήψεις όμως που

[…]δεν εμφανίζονται εκ γενετής στο κεφάλι των ανθρώπων, αλλά είναι αποτέλεσμα συνέργειας πολλών παραγόντων (της προσωπικότητας του υποκειμένου, του μικροπεριβάλλοντός του, των θεσμών κοινωνικοποίησης, του σχολείου, της οικογένειας, της θρησκείας), αλλά και των ίδιων των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Επομένως, τα ΜΜΕ βρίσκονται όχι μόνο στην αρχή της επικοινωνίας, εκπέμποντας το μήνυμα, αλλά εν μέρει και εκεί που τελειώνει, όπου θα αποκωδικοποιηθεί το περιεχόμενο του μηνύματος, αφού συνδιαμορφώνουν αυτούς τους κώδικες στο μυαλό των ανθρώπων. (Χρυσάνθου, 2009:18)

Στην τελική, το σκίτσο διαμορφώνει, αλλά και διαμορφώνεται από προσδοκίες, φοβίες, στερεότυπα, πεποιθήσεις του κυρίαρχου λόγου (discourse) που πλαισιώνει το κυπριακό.

*Χρυσάνθου, Χρ. (2009). Γελοιο-γραφώντας την Ιστορία του Κυπριακού, Λευκωσία: Εκδόσεις Αρμίδα.  

ΓΡΑΦΗΜΑ

Τα γραφήματα (infographics) αποτελούν ένα πολύ καλό και σύγχρονο εργαλείο επικοινωνίας δεδομένων. Μέσα σε μία εικόνα ξετυλίγονται ιστορίες ως ένα συνεκτικό και αυταπόδεικτο σώμα.

Το infographic http://uk.saxomarkets.com/fx-debates/cyprus-bailout-infographic επιχειρεί να εξιστορήσει το κυπριακό οικονομικό πρόβλημα σε σχέση του με την ευρωζώνη. Μέσα από σύντομα κείμενα, επιλεκτικά αποσπάσματα δηλώσεων, γραφικές παραστάσεις και σχέδια, οικοδομείται ένα εκλαϊκευμένο μοντέλο κατανόησης της κρίσης. 

Η Κύπρος παρουσιάζεται ως ένα ακόμη ευτραφή γουρούνι που τρώει τα αποθέματα της ευρωζώνης. Πρόκειται για τη συνηθισμένη ανεδαφική και στερεοτυπική εικόνα που αποδίδεται στις χώρες που αναγκάζονται να καταφύγουν για στήριξη στην Τρόικα (P.I.G.S.). Ακόμη, εμφανίζεται σαν… μαύρη γάτα που φοβερίζει τους καταθέτες της ευρωζώνης. Ή ως μια χώρα που μέσα σε ένα κλειστό μπουκάλι φθάνει στο βυθό! 

Η (κυπριακή) οικονομία, ενταγμένη στο ευρωπαϊκό και παγκοσμοποιημένο μεγα-πλαίσιο, αποτελεί ένα πολυσύνθετο πεδίο, με τις εξελίξεις να διαμορφώνονται σ’ ένα πλέγμα δυναμικών αλληλεπιδράσεων και στρατηγικών μεθοδεύσεων. Ως εκ τούτου, η «διακόσμηση» του γραφήματος με γουρούνια, μαύρες γάτες, βυθούς, φαντάσματα και κατατρεγμένους, αποσκοπεί στο να περιορίσει το πρόβλημα στην Κύπρο, δημιουργώντας αρνητικούς συνειρμούς για τη χώρα και αποκρύβοντας άλλες συστημικές ευθύνες. Σε γενικές γραμμές, η δυναμική των σχεδίων υπερκαλύπτει τα στατιστικά και το κείμενο. Στο βαθμό που ένα επίφοβο νοητικό μοντέλο για την κυπριακή οικονομία οικοδομείται ανεπαίσθητα, τα υπόλοιπα στοιχεία είναι τα… διακοσμητικά!