Ασύγχρονη εκπαίδευση: η περίπτωση του moodle

Φανταστείτε να μπορείτε κάθε μέρα μ’ ένα κλικ να ενημερώνεστε για το τι διδάχθηκε σήμερα το παιδί σας. Να γνωρίζετε τι πρέπει να έχει ήδη κατακτήσει και τι θα μάθει στις επόμενες ημέρες, ώστε να το βοηθήσετε. Να βλέπετε ακόμα με ασφάλεια και εμπιστευτικότητα τις επιδόσεις του. 

Φανταστείτε το παιδί σας κάθε μέρα μ’ ένα κλικ να λύνει εκπαιδευτικά τεστ, προβληματισμούς, να μελετά επιπλέον πηγές σχετικά με το μάθημα της ημέρας. Να μπορεί να συζητά με τους συμμαθητές του για τα μαθήματα και να θέτει ερωτήματα στο δάσκαλο ακόμα και το απόγευμα. Να μπορεί, επίσης, να ακολουθεί την ύλη της τάξης και όταν απουσιάζει από την τάξη. 

Όχι, δεν είναι σενάριο βγαλμένο από το μακρινό μέλλον, αλλά πραγματικότητα και σε ορισμένες τεχνολογικά ανεπτυγμένες χώρες καθημερινότητα. Η ανάγκη για συνεχή εκπαίδευση που να μην σταματά με το σχολικό κουδούνι δημιούργησε πλειάδα ηλεκτρονικών πλατφόρμων τηλεκπαίδευσης. Το σημαντικό είναι πως οι πλείστες προσφέρονται δωρεάν και οποιοσδήποτε μπορεί να τις εφαρμόσει ελεύθερα (open source). Επίσης, δεν απαιτούνται προσωπικά δεδομένα, αφού το μόνο που χρειάζεται είναι ένα συνθηματικό (username) και κωδικός (password). 

Το moodle, ως μια ελεύθερη ηλεκτρονική πλατφόρμα εκπαίδευσης, δημιουργήθηκε προσδοκώντας να καλύψει το κενό της φυσιολογικής χωροχρονικής απόστασης μεταξύ καθημερινής εκπαιδευτικής διαδικασίας και σπιτιού. Να αποτελέσει σημείο αναφοράς και ηλεκτρονικής συνάντησης μαθητών-εκπαιδευτικών-γονιών, παράγοντας γνώση. Να συμπυκνώσει μέσα του τη σχολική γνώση παρέχοντάς την ανεμπόδιστα σε όλους τους εμπλεκόμενους. Η μάθηση δεν έχει ωράριο, δεν τελειώνει δηλαδή με το κτύπημα του κουδουνιού. Αντιθέτως, είναι μια συνεχής καθημερινή εμπειρία που αποκτιέται με όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή του άνθρωπος. Νοείται πως και ο καταλυτικός ρόλος της τεχνολογίας στην μάθηση είναι δεδομένος. 

Η εν λόγω εκπαιδευτική πλατφόρμα ξεκίνησε από τον Martin Dougiamas με στόχο να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να δημιουργούν online μαθήματα στα οποία να μπορούν οι μαθητές να αντιδρούν και να συνεργάζονται. Σήμερα (2011), εκτιμάται πως υπάρχουν πέραν των 50 000 σελίδων moodle, υπηρετώντας 37 000 000 χρήστες (μαθητές, καθηγητές, γονείς)! Επίσης, έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 75 γλώσσες (μεταξύ των οποίων και στην Ελληνική), δείγμα της ευρείας αποδοχής που τυγχάνει από τους εκπαιδευτικούς κύκλους. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο πως μεγάλα εκπαιδευτικά ιδρύματα του εξωτερικού διαθέτουν ήδη ηλεκτρονική πλατφόρμα ασύγχρονης εκπαίδευσης (με κυριότερο παράδειγμα αυτό του Ανοικτού Πανεπιστημίου της Μ. Βρετανίας). 

Ο εκπαιδευτικός έχει πλέον στη διάθεσή του ένα ακόμα εκπαιδευτικό εργαλείο για να προωθήσει τους στόχους του. Η διαφορά όμως σε αυτή την περίπτωση είναι πως το moodle είναι μία ολοκληρωμένη παιδαγωγική εφαρμογή, εύχρηστη και δωρεάν. Δεν εστιάζεται μόνο σε έναν τομέα ή ένα γνωστικό αντικείμενο, αλλά καλύπτει όλο το φάσμα των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Πέραν από την ενημέρωση της ύλης, ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να προσθέτει πηγές (βίντεο, φωτογραφίες, ιστοσελίδες κ.ά.) σχετικές με το μάθημα, να δημιουργεί όλων των ειδών τεστ με ανατροφοδότηση (βαθμοί, σχόλια), να αναθέτει διαδικτυακά πρόζεκτ υπό καθοδήγηση, να δομεί μαζί με τους μαθητές ηλεκτρονικά λεξικά, να διατηρεί ηλεκτρονικό πορτοφόλιο των μαθητών και γενικώς να ενσωματώνει ολόκληρα μαθήματα στον ιστό. Όντως, οι προσφερόμενες δυνατότητες είναι πολλές και εναπόκειται στην έμπνευση του εκπαιδευτικού ποιες και πώς θα αξιοποιήσει. Επιπρόσθετα, το γεγονός ότι η πλατφόρμα είναι ανοικτή (open source), ευνοεί την ανάπτυξη από τους χρήστες επιπλέον δυνατοτήτων και καινοτομιών. Εν ολίγοις, το moodle κατευθύνεται και αναπτύσσεται συνεχώς από τους χρήστες (εκπαιδευτικούς) σύμφωνα με τις εκάστοτε ανάγκες τους. 

Στη δημόσια εκπαίδευση της Κύπρου έχουν γίνει κάποιες πρώτες προσπάθειες αξιοποίησης του moodle από εκπαιδευτικούς, οι οποίες όμως σκόνταψαν σε επιφυλάξεις των αρμοδίων (καταθέτω την προσωπική μου εμπειρία όπου το φθινόπωρο του 2010 δεν μου επετράπη δυστυχώς να λειτουργήσω το moodle που έφτιαξα για την τάξη μου www.online.ekpaideusi.com - "Η ανοικτή τάξη", πλατφόρμα moodle, Νοέμβριος 2010).

Ίσως ακόμα δεν είμαστε έτοιμοι να ακολουθήσουμε τις εξελίξεις στην εκπαιδευτική τεχνολογία, όμως σίγουρα το μέλλον διαγράφεται «ηλεκτρονικό». Θεωρώ πως ο φόβος μπροστά στην τεχνολογία δεν είναι σύμμαχος ενός εκπαιδευτικού. Αντιθέτως, η τεχνολογία, συνοδευόμενη με σωστή κατάρτιση και ορθολογικότητα, μπορεί να οδηγήσει αμεσότερα στη σχολική επιτυχία. 

*Του Αντώνη Ζαρίντα.