Προληπτικό πρόγραμμα κατά του εκφοβισμού

Ορισμένα ενδεικτικά φύλλα εργασίας και παρουσίασεις για την εφαρμογή ενός πρωτογενούς προλητπικού προγράμματος κατά του εκφοβισμού:

Συνέπειες του εκφοβισμού 1 (παρουσίαση στο Power Point)

Συνέπειες του εκφοβισμού 2 (παρουσίαση στο Power Point)

Η ιστορία του Ben Vodden

Ένα γράμμα από καρδιάς στον Ben Vodden

Κόμικ κατά του εκφοβισμού

Σκέψεις για τον εκφοβισμό

Ακροστιχίδα του εκφοβισμού

Έρευνα για τις εκφοβιστικές συμπεριφορές

Τι είναι αυτό που σε ενοχλεί

Οδηγίες σε περίπτωση κρίσης

Ο Ειρηνοκλής (παραμύθι)

Οι συνέπειες του εκφοβσιμού 1

Οι συνέπειες του εκφοβσιμού 2


Ενδεικτικές ταινίες για προβολή και συζήτηση:

• The Ant Bully (για παιδιά Δημοτικού)
• Μικρός Νικόλας - Μονομαχία στο διάλειμμα (για παιδιά Δημοτικού)
• Min bedste fjende - My good enemy (για παιδιά Γυμνασίου/Λυκείου)

ΠΩΣ ΔΟΜΕΙΤΑΙ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ

Για να επιτευχθούν στο μέγιστο βαθμό οι στόχοι ενός τέτοιου προγράμματος, πρέπει να λάβει ολιστικό χαρακτήρα. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχει καθολική βούληση από τους εκπαιδευτικούς και κοινή αντίληψη για το τι είναι εκφοβισμός.

Συνεπώς, οι εκπαιδευτικοί συναποφασίζουν, δεσμεύονται και ετοιμάζουν σχέδιο δράσης σε συνεργασία με την ΥΕΨ. Είναι σημαντικό να καθοριστεί εκ των προτέρων συγκεκριμένη πολιτική χειρισμού εκφοβιστικών συμπεριφορών που θ’ ακολουθείται απ’ όλους, ώστε να μην υπάρχει ανομοιομορφία. Το μοντέλο αντιμετώπισης εκφοβιστικών συμπεριφορών τίθεται προς συζήτηση σε κάποια συνεδρία προσωπικού.

Το σχέδιο δράσης πρέπει να περιλαμβάνει εισηγήσεις και πρακτικές για τους εκπαιδευτικούς, για τους μαθητές, αλλά και για τους γονείς.

Η ανάπτυξη ενός τέτοιου προγράμματος χρειάζεται 1-2 χρόνια για να αποδώσει. Για να επιτευχθεί αλλαγή στην ανθρώπινη συμπεριφορά χρειάζεται χρόνος, υπομονή και επιμονή. Αυτό που έχει όμως σημασία είναι να εγκαθιδρυθεί μια ενδοσχολική κουλτούρα που θα απαξιώνει τον εκφοβισμό οδηγώντας σταδιακά στη μείωση των κρουσμάτων.

ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΙΔΕΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ:

Α. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ
1. Προσεγγίζουν σε όλα ανεξαιρέτως τα μαθήματα το φαινόμενο του εκφοβισμού (π.χ. στο Σχ. & Τεχν. κατασκευάζουν το «κουτί των παραπόνων», στην Τέχνη φτιάχνουν αντιεκφοβιστικές αφίσες που θα αναρτηθούν σε διάφορα σημεία του σχολείου κλπ.)
2. Εισάγουν τη συναισθηματική αγωγή στο σχολικό πρόγραμμα (φύλλα εργασίας, θεατρικό παιχνίδι, επεξεργασία παραμυθιών και ταινιών κλπ.)
3. Παρουσιάζουν στα παιδιά υγιείς και θεμιτούς τρόπους αντιμετώπισης μιας προβληματικής κατάστασης.
4. Επανασχεδιάζουν τον τρόπο και το χώρο της παιδονομίας.
5. Ενισχύουν με κάθε τρόπο παιδιά που επίλυσαν συγκρούσεις ή επέδειξαν ωριμότητα σε στιγμές κρίσης.
6. Συμμετέχουν σε εργαστήρια και σεμινάρια που αφορούν την εκφοβιστική συμπεριφορά (σε συνεργασία με την ΥΕΨ, το ΠΙ ή το Σύνδεσμο Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Βίας στην Οικογένεια).
7. Συνεδριάζουν συζητώντας τις επιτυχίες και τις αποτυχίες (εσωτερική ανατροφοδότηση).
8. Αξιολογούν την πορεία κρατώντας ημερολόγιο.

Β. ΜΑΘΗΤΕΣ
1. Μελετούν εις βάθος τον εκφοβισμό διακρίνοντας κατ’ αρχάς ποιες συμπεριφορές εμπίπτουν σ’ αυτή την κατηγορία.
2. Διεξάγουν έρευνες κωδικοποιώντας τις εκφοβιστικές συμπεριφορές που παρουσιάζονται στο σχολείο καθώς και τους χώρους που εκδηλώνονται.
3. Αναγνωρίζουν τις ευθύνες και τον καταλυτικό ρόλο των «αμέτοχων θεατών».
4. Εντοπίζουν τις πολλαπλές συνέπειες που έχει ο εκφοβισμός (για τα εμπλεκόμενα παιδιά, για τους γονείς, για τους φίλους, για τους δασκάλους κλπ.)
5. Ασκούνται μέσω μελέτης περιπτώσεων ή θεατρικού παιχνιδιού στην επίλυση συγκρούσεων.
6. Συνθέτουν το δικό τους κώδικα αντιεκφοβιστικής συμπεριφοράς.
7. Ασκούνται στο να λύνουν τη σιωπή τους αναφέροντας εκφοβιστικά περιστατικά. Διαχωρίζουν το «καταγγέλλω» από το «ενημερώνω». Αναγνωρίζουν με σαφήνεια σε ποια άτομα θα απευθύνονται.
8. Δημιουργούν κουτί παραπόνων όπου ανώνυμα αφήνουν σημειώματα για εκφοβιστικά περιστατικά.
9. Αναλαμβάνουν το ρόλο του μέντορα σε μικρότερα ή συνομήλικα παιδιά (χρειάζεται συγκροτημένο πρόγραμμα και εκπαίδευση).

Γ. ΓΟΝΕΙΣ
1. Ενημερώνονται σε ανοικτή συνάντηση για την προσπάθεια του σχολείου.
2. Συμμετέχουν σε βιωματικά εργαστήρια που διοργανώνει το σχολείο (σε συνεργασία με άλλους φορείς).
3. Συζητείται το ενδεχόμενο ανάληψης συγκεκριμένων ρόλων (π.χ. επιτήρηση των επικίνδυνων χώρων εξωτερικά του σχολίου, συνοδεία παιδιών κατά τις εξωσχολικές επισκέψεις κ.ά.)

ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ ΑΠΟ ΕΝΑ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ:

Α. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ
1. Πώς θα επιτευχθεί ομοφωνία, δέσμευση και κοινή αντίληψη για το θέμα του εκφοβισμού;
2. Πώς θα επιμορφωθούν γύρω από το θέμα;
3. Ποια μέσα και ποιες προσεγγίσεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν μέσα στην τάξη;
4. Πώς θα βοηθήσουν τα παιδιά να αναπτύξουν ψυχική ανθεκτικότητα;
5. Πώς θα ενταχθεί το πρόγραμμα μέσα στην ύλη;
6. Ποια θα είναι η πολιτική χειρισμού εκφοβιστικών συμπεριφορών;
7. Πώς θα επιτηρούνται καλύτερα οι «επικίνδυνοι» χώροι του σχολείου;
8. Πώς θα αξιολογείται το πρόγραμμα;
9. Πότε ολοκληρώνεται το πρόγραμμα;
10. Τι θα γίνει την επόμενη χρονιά που θα έρθουν νέοι μαθητές;
11. Ποιοι άλλοι φορείς μπορούν να βοηθήσουν;

Β. ΜΑΘΗΤΕΣ
1. Ποιες είναι οι εκφοβιστικές συμπεριφορές;
2. Ποιες είναι οι συνέπειες του εκφοβισμού και ποιους αφορούν;
3. Πού συμβαίνουν τα περισσότερα εκφοβιστικά περιστατικά και γιατί;
4. Πώς αντιδρούν σε προβληματικές καταστάσεις;
5. Πώς αντιδρούν όταν είναι θεατές μιας εκφοβιστικής συμπεριφοράς;
6. Πώς θα αναφέρουν ότι δέχονται εκφοβισμό όταν φοβούνται ή ντρέπονται;
7. Πού θα απευθύνονται για συμβουλές και πώς θα νιώσουν εμπιστοσύνη;
8. Τι θα κάνουν αν δεν βρουν άμεση ανταπόκριση από τους ενήλικες;
9. Πώς μπορούν να βοηθήσουν το φίλο τους που δέχεται εκφοβισμό;
10. Ποιοι είναι οι πιο ασφαλείς χώροι για να παίζουν το διάλειμμα;

Γ. ΓΟΝΕΙΣ
1. Πώς θα ενημερωθούν για το θέμα του εκφοβισμού;
2. Πώς θα βοηθήσουν τα παιδιά τους στο σπίτι;
3. Πώς θα συνεισφέρουν εμπράκτως στην προσπάθεια του σχολείου;
4. Πώς θα ενημερώνονται για τα αποτελέσματα του προγράμματος;


Επεκτάσεις:

*Εφαρμογή ενός συγκεκριμένου προγράμματος για την ομαλή μετάβαση των παιδιών της Στ’ τάξης στο Γυμνάσιο αλλά και των παιδιών του Νηπιαγωγείου στην Α’ τάξη. Πολλές εκφοβιστικές συμπεριφορές συνδέονται με το άγχος και την ανασφάλεια των παιδιών κατά το στάδιο μετάβασης από ένα περιβάλλον σε άλλο.

*Συστηματική συνεργασία μιας μεγάλης τάξης με μια μικρή (κοινά μαθήματα, αγώνες με μικτές ομάδες, κοινή θεατρική παράσταση, κοινές εκδρομές κλπ.). Η συνεργασία θα οδηγήσει σε αβίαστη σύσφιξη των σχέσεων των παιδιών με αποτέλεσμα να μειωθούν τα εκφοβιστικά περιστατικά που αφορούν μεγάλα προς μικρά παιδιά.






*Τα φύλλα εργασίας, οι παρουσιάσεις και οι εισηγήσεις δημιουργήθηκαν από τον Αντώνη Ζαρίντα.